สภาพธรรมชาติ ประจวบคีรีขันธ์เป็นจังหวัดที่มีธรรมชาติสวยงามทั้งป่าเขาและท้องทะเล  พื้นที่นของจังหวัดแบ่งได้เป็นสองส่วนใหญ่ๆ  คือด้านตะวันตก  มีป่าไม้อุดมสมบูรณ์ปกคลุมเทือกเขาตะนาวศรีอันสลับซับซ้อน  มีทรัพยากรแร่ธาตุหลายชนิด  เช่น  ดีบุก  วุลแฟรม  ฟลูออไรต์  ในอดีตประจวบฯ  ยังมีชื่อในเรื่องทองคำเนื้อดี  หรือที่รู้จักกันในนาม  “ทองบางสะพาน”  ซึ่งเป็นทองคำบริสุทธิ์และมีคุณภาพดี  ราคาสูงกว่าทองคำในท้องตลาด  แต่น่าเสียดายว่ามีปริมาณไม่มากพอที่จะนำเป็นอุตสาหกรรมได้

                จ.ประจวบฯ  มีทรัพยากรป่าไม้ประมาณร้อยละ  30  ส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่  อช.  ตามป่าเขาเหล่านี้เป็นที่ตั้งของน้ำตกสวยงามหลายแห่งตั้งของน้ำตกสวยงามหลายแห่ง  เช่น  น้ำตกป่าละอู  น้ำตกเขาล้าน  น้ำตกห้วยยาง  นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารต่างๆ  เช่น  แม่น้ำปราณบุรี  แม่น้ำกุยบุรี  แม่น้ำบางสะพาน  คลองบางนางรม  คลองกรูด  เป็นต้น  กรมชนประทานได้สร้างเขื่อนและฝานเพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้อุปโภคบริโภคในจังหวัด

                นอกจากป่าบกแล้ว  ประจวบฯ  ยังมีป่าโกงกางและป่าชายเลนแถบ  อช.  เขาสามร้อยยอด  และปากแม่น้ำปราณบุรี  เป็นแหล่งอาศัยและวางไข่ของสัตว์น้ำต่างๆ  ด้วยเหตุนี้ประจวบฯ  จึงได้ชื่อว่าเป็นจังหวัดที่มีรายได้จากการทำประมงชายฝั่งไม่แพ้จังหวัดชายทะเลอื่นๆ  นอกจากใช้บริโภคในจังหวัดแล้ว  ยังแปรรูปเป็นอาหารแห้งเพื่อจำหน่ายเป็นของฝาก  และส่งไปขายยังจังหวัดใกล้เคียงอีกด้วย

ด้านตะวันออกของจังหวัดเป็นชายฝั่งทะเลริมอ่าวไทย  มีความยาว  224.8  กม.  จัดเป็นจังหวัดที่มีชายฝั่งยาวเป็นอันดับ  2  ของประเทศรองจาก  จ.นครศรีธรรมราช  ตามชายฝั่งมีภูเขายื่นออกไปริมหาด  เป็นปราการป้องกันลมมรสุม  เช่น  เขาตาม่องล่าย  เขาล้อมหมวก  เทือกเขาสามร้อยยอด  ซึ่งเป็นเทือกเขาหินปูน  มีถ้าหลายแห่งที่มีหินงอกหินย้อยสวยงาม  เช่น  ถ้ำไทร  ถ้ำพระยานคร  ถ้ำแก้ว  บริเวณนี้ยังมีพื้นที่ชุ่มน้ำขนาดใหญ่  เป็นแหล่งอาศัยและหากินของนกน้ำและนกชายเลนนับร้อยชนิด  ชายหาดส่วนใหญ่มีทรายขาวสะอาด  น้ำตื้น  ทิวทัศน์สวยงาม เหมาะแก่การพักผ่อนหย่อนใจ  มีทั้งหาดที่มีโรงแรมที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวกครบครันอย่างหัวหิน  ไปจนถึงชายหาดท่านกลางธรรมชาติที่เงียบสงบ  เช่น  หาดแหลมศาลา  หาดวนกร  สามารถกางเต็นท์พักแรมได้  ในขณะเดียวกันหมู่เกาะต่างๆ  ที่อยู่เรียงรายในน่านน้ำของ  จ.ประจวบฯ  ก็เป็นแหล่งตกปลาและมีแนวปะการังน้ำตื้น  เช่น  เกาะสิงโต  เกาะทะลุ  เกาะลำร่า  นอกจากนี้ยังมีแนวปะการังกลางน้ำขนาดใหญ่  บริเวณหาดบ้านกรูด-ดอนสำราญ

ด้วยสภาพธรรมชาติที่สวยงาม  ทั้งป่า  เขา  และทะเล  ประกอบกับบรรยากาศที่เงียบสงบ  ประจวบฯ  จึงเป็นที่หมายของนักเดินทางที่ต้องการไปรับอากาศบริสุทธิ์จากท้องทะเลหรือไปท่องไพร  เสาะแสวงหาที่พักกายพักใจในวันหยุดอยู่เสมอ